Κέρκωπες

Μυθολογικά πρόσωπα. Επρόκειτο για δύο αδέλφια, περιβόητους κακοποιούς, που επιχείρησαν να ληστέψουν και τον ίδιο τον Δία. Κατάγονταν από την Οιχαλία και ονομάζονταν Ώλος και Ευρύβατος ή Σίλλος και Γρίβαλος ή Άνδουλος και Άτλαντος ή Πάσσαλος και Άκμων. Η μητέρα τους ονομαζόταν Θεία ή Λίμνη ή Μέμνονις και ήταν κόρη ή σύζυγος του Ωκεανού. Από μικροί είχαν εκδηλώσει κλίση προς την κλοπή. Κάποτε, βλέποντας τον Ηρακλή να κοιμάται στη σκιά ενός δέντρου, οι Κ. δοκίμασαν να του κλέψουν τα όπλα. Ο ήρωας όμως ξύπνησε και τους ακινητοποίησε· τους έδεσε από τα πόδια σε ένα ραβδί με το κεφάλι προς τα κάτω και το στήριξε στους ώμους του. Ακόμα και σε αυτή την στάση, οι Κ. δεν έχασαν την ευθυμία τους. Βλέποντας μάλιστα το τριχωτό σώμα του ήρωα, θυμήθηκαν πως κάποτε η μητέρα τους τούς είχε φοβερίσει πως θα τους έπιανε ο Μελάμπυγος (άνθρωπος με μαύρους γλουτούς) και το σχολίασαν. Ο Ηρακλής διασκέδασε με την ιστορία και τους άφησε ελεύθερους. Μία άλλη παραλλαγή αναφέρει πως ο Δίας τους μεταμόρφωσε σε πιθήκους, επειδή τον εξαπάτησαν. Ο μύθος λέγεται πως είχε εμπνεύσει τον Όμηρο για τη δημιουργία του ποιήματος Κέρκωπες. Ένα ανάγλυφο στη μετόπη ναού του Σελινούντα παριστάνει τους Κ. να μεταφέρονται δεμένοι σε ραβδί από τον Ηρακλή. Ο Ηρακλής μεταφέρει δέσμιους τους Κέρκωπες, εικονογράφηση από αττικό αμφορέα.